Actueel

Even iets op Google zoeken of een serie kijken op de bank: het zijn alledaagse dingen waarbij we nauwelijks het idee hebben dat we data gebruiken. Met zo’n 17 miljoen mensen verbruiken we als particulieren al veel data. Laat staan alle bedrijven die 24/7 bereikbaar moeten zijn. Het is dan ook logisch dat datacenters als paddenstoelen uit de grond schieten. Het zijn vaak niet de meest esthetisch vormgegeven gebouwen, maar ze voorzien ons wel van de data die we nodig hebben. 

Op de achtergrond in een datacenter zorgen vele computers er samen voor dat jij die film kan kijken, iets op kan slaan in de Cloud of online met je collega’s kunt vergaderen. Deze computers verbruiken bij elkaar veel elektriciteit die voor het grootste deel wordt omgezet in warme lucht.

Vergelijk deze warme lucht met een pc of laptop die warm wordt na een tijdje. Het is behaaglijk voor de kat om er tegen aan te liggen in de winter. En zo is het ook behaaglijk om de warmte van de datacenters te gebruiken voor verwarming en tapwater. Datacenters produceren namelijk nog veel meer warme lucht dan je pc en moeten vaak veel moeite doen om deze warme lucht weer af te koelen om oververhitting van de computers te voorkomen. Met grote installaties die veel energie verbruiken worden de datacenters gekoeld. Dat is dubbel energie verbruiken: enerzijds de elektriciteitsverbruik van de computer, anderzijds de energie om de warme lucht weer te koelen. 

Polderwarmte heeft daarom voor 5 datacenters in haar regio in kaart gebracht hoe deze restwarmte (warme lucht) aan het Slim Groen Warmtenet gekoppeld kan worden. Het is mogelijk om de warme lucht om te zetten in warm water voor het warmtenet door gebruik te maken van een warmtepomp. Het warmtenet bestaat uit water dat getransporteerd wordt van A naar B. Dit water wordt door verschillende duurzame warmtebronnen verwarmd (zoals de warme lucht van datacenters) en wordt vervolgens naar huizen of utiliteitsbouw getransporteerd in extreem geïsoleerde leidingen. Dit water kan dus ook opgewarmd worden door jouw Google-zoekopdracht of Netflixserie. 

Laten we daarom constructief nadenken over de toekomst van datacenters. Hier komt veel bij kijken: Nemen ze niet te veel ruimte in? Passen ze wel in het landschap? Worden het er niet te veel? Polderwarmte snapt deze vragen, maar ons toenemende datagebruik is een feit. Als de datacenters dan toch komen, laten we ze dan optimaal benutten. Zo zijn ze enkel een warmteopwekker die door middel van (vaak groene) stroom het Slim Groen Warmtenet van warmte voorziet. En zo zitten we er warmpjes bij terwijl we bingewatchen op de bank.

In Amsterdam zijn de eerste aardgasvrije wijken gerealiseerd. De bevindingen van ontwikkelaars en bewoners geven inzicht in de trajecten. Hoe verlopen ze? Waar gaat het goed? Waar kan het beter? En voor Polderwarmte heel relevant: wat kunnen we ervan leren in andere gemeenten? De ervaringen staan in de bijdrage van nul20.

Frans de Roos, gebiedsontwikkelaar bij de Alliantie, benadrukt dat een dergelijk traject tijd en geld kost. Het kost veel tijd omdat alle partijen op 1 lijn moeten zitten. Pablo van der Laan, strategisch adviseur bij Ymere voegt daaraan toe: “Je moet het wel zo’n twee jaar van tevoren oppakken, want bestaande procedures bij de gemeente zijn er gewoon niet op ingericht.”

Om de partijen sneller op één lijn te krijgen, ligt er een plan voor een standaardcontract bij de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties en verschillende betrokken partijen. Dit contract is ‘hetzelfde soort contract voor woningen waarvoor dezelfde voorwaarden gelden – bijvoorbeeld de afstand tot de warmteleiding’. Ook zet Van der Laan kanttekeningen bij een gebiedsgerichte aanpak: “Voor je het weet worden allerlei projecten aangekoppeld, wordt het complex in de afwegingen en gaan we vertraging oplopen.”

Uiteraard is een goede voorbereiding belangrijk. Het helpt ook als je politiek de wind mee hebt en beschikt over improvisatievermogen. Als je daarnaast ook de markt in haar rol laat, hoeft het allemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Laat iedere partij meewerken in zijn eigen kracht.  Omdat Polderwarmte aan de noordkant van Haarlemmermeer al een warmtenet heeft ontwikkeld, is met diverse partijen gesproken over het al dan niet combineren van werkzaamheden tijdens de realisatiefase. Daarnaast werkt Polderwarmte met een zogenoemde ‘kraaltjesmethode’: kleinschalige warmtenetten kunnen sneller gerealiseerd worden en in loop van de tijd aan elkaar verbonden worden. Zo kunnen wij sneller aan de slag en kan toch elke partij in de eigen gewenste snelheid door ontwikkelen en besluiten om wel of niet mee te doen.  Doordat al veel zakelijke klanten ervoor hebben gekozen om straks aan te sluiten op het warmtenet, zal de dynamiek in Haarlemmermeer om het net verder te verdichten zoals dat heet, door ook meer bewoners aan te sluiten, anders zijn dan in Amsterdam.

Van der Laan benoemt tot slot het alternatief met warmtepompen en buffervaten onrealistisch. “Er is nauwelijks ruimte in de woningen van rond de 56 m2 en de benodigde vloerverwarming is kostbaar. De vereiste luchtdichting voor laagtemperatuurverwarming is technisch moeilijk uitvoerbaar in bestaande bouw.” Stadswarmte daarentegen biedt “een goede balans tussen duurzaamheid en betaalbaarheid, ook voor bewoners.”

Polderwarmte streeft die balans continu na. Duurzame warmtebronnen zijn vaak pas betaalbaar bij een bepaald aantal afnemers. Daarom kijken we continu naar de perfecte mix van duurzame warmtebronnen en geschikte locaties voor een Slim Groen Warmtenet. Laten we leren van andere gemeenten, onze ervaringen met elkaar delen en zo de energietransitie versnellen.

In aanloop naar de Warmtewet 2.0 is er een manifest geschreven vanuit 35 betrokken organisaties en bedrijven. Hierin wordt een oproep gedaan naar een realistisch warmtenet met keuzevrijheid en marktwerking, 2 zaken die wij bij Polderwarmte bij uitstek benadrukken. We zijn het dan ook grotendeels eens met het manifest, dat richting wil geven aan de nieuwe Warmtewet. De nieuwe warmtewet schiet volgens hen op drie punten tekort: betaalbaarheid, bewonersparticipatie in een open net en de rol van publieke netwerkbedrijven. Ook in het artikel van Trouw worden deze punten van het manifest besproken.

Door marktwerking zal uiteindelijk de beste partij met het gunstige aanbod warmte gaan leveren. Dat stimuleert warmtebedrijven te innoveren en realistische prijzen te vragen waarmee het bedrijf niet failliet gaat en de afnemers niet meer dan nu betalen. Polderwarmte is groot voorstander van deze marktwerking.

Zeggenschap en bewonersparticipatie in een open net, is de tweede pijler van het manifest. Polderwarmte interpreteert een open net als een warmtenet waarin verschillende duurzame warmtebronnen zijn aangesloten, te beginnen met enkele kraaltjes (kleine buurtwarmtenetten) om deze vervolgens aan elkaar te verbinden. Hoe meer bronnen je toevoegt, hoe meer keuze bewoners hebben, welke warmtebron zij willen benutten. We houden nauwlettend de innovaties in de gaten om deze zo snel en goed mogelijk in ons warmtenet te koppelen en zijn zelf al actief met de inkoppeling van restwarmtebronnen, warmte uit oppervlaktewater en zonne-energie.

Een warmtenet waarbij productie en distributie gescheiden bedrijven zijn en in sommige gevallen zelfs ook het leveringsbedrijf zelfstandig is, is nu nog niet haalbaar. Ook bij gas en elektra is de liberalisering pas 15 jaar geleden doorgevoerd, toen de energiemarkt en de voorzieningen in Nederland als ‘volwassen’ werden beschouwd. Zeker in de beginfase is het belangrijk dat een warmtenet integraal bestuurd wordt, zonder dat er sprake is van een apart netwerkbedrijf, zoals verschillende voorbeelden in Nederland laten zien. Een rol voor publieke netwerkbedrijven zal voor zowel afnemer, warmtebedrijf als netwerkbedrijf naar onze mening, pas interessant worden bij een volwassen warmtenet met een groot aantal afnemers.

Nederland, maar ook Haarlemmermeer, is de afgelopen jaren verwend met het aardgas uit Groningen. Om de fossiele brandstoffen minder aan te spreken en aardbevingen in Groningen te voorkomen, is er in het Klimaatakkoord afgesproken dat een kwart van alle woningen in Nederland in 2030 aardgasvrij moet zijn. Als dit in het beste geval lukt, zijn er nog zijn er nog 6,5 miljoen woningen afhankelijk van aardgas. Van Hoogstraten, directeur van Energiebeheer Nederland (EBN), waarschuwt voor een toekomstige afhankelijkheid van buitenlands aardgas om deze resterende woningen te verwarmen.

Nu de gasprijzen lager dan ooit zijn, is de afhankelijkheid van deze buitenlandse aardgasbronnen financieel geen groot probleem. Die prijzen worden echter niet langer door ons zelf bepaald, maar door buitenlandse mogendheden. Dat kan nadelige gevolgen hebben voor de prijsontwikkelingen. Daarnaast zijn er geopolitieke redenen waarom het onaantrekkelijk is om afhankelijk te zijn van buitenlands gas. Tot slot kost het veel energie om buitenlands gas in te voegen in het Nederlands gasnet. Buitenlands gas is namelijk hoog calorisch, in tegenstelling tot het Nederlands aardgas. Deze omzetting kost veel energie en is daarom milieutechnisch discutabel. 

Een Slim Groen Warmtenet biedt wél stabiliteit in prijs en beschikbaarheid, doordat er verschillende warmtebronnen op aangesloten worden. Ook innovaties kunnen eenvoudig aangesloten worden op dit open net. Polderwarmte wil enkel warmte leveren uit lokale warmtebronnen, zoals restwarmte van bedrijven en andere gemeenten, wind en zon, lokale resthoutstromen en op termijn ook aardwarmte (> 2 km diepte). Door nu meer in te zetten op warmtenetten voorkomen we dat we in de toekomst afhankelijk worden van buitenlandse bronnen. Ook de ambitieuze doelstellingen van het klimaatakkoord, zijn met de inzet van warmtenetten beter haalbaar. Zo draagt Polderwarmte bij aan een toekomstgerichte, fossielvrije energiehuishouding.

Het huidige klimaatbeleid stelt eisen aan gemeenten, bedrijven en inwoners. Deze eisen kosten geld en subsidies, maar het totale kostenplaatje is lastig uit te rekenen. De uitkomst is vaak afhankelijk van het achterliggende belang. Dit zorgt voor uiteenlopende rekensommen. Zo stelt FvD op haar website dat het tot 2050 in totaal zeker 1000 miljard gaat kosten. Aan de andere kant staat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat op basis van het energieakkoord van 2013 stelt, dat het gaat om nauwelijks meer dan 1 miljard euro per jaar.

De Volkskrant bestempelt een ander onderzoek van het PBL uit 2017 als ‘dichtst bij het totaalplaatje’. Hieruit volgt het kostenplaatje van zo’n 20 à 25 miljard euro in het jaar 2050 als de broeikasuitstoot met 95% zou worden verminderd. Twee belangrijke voorwaarden: “mocht Nederland afzien van het inzetten van biomassa én van het opbergen van CO2 in oude gasvelden (CCS), dan zouden de kosten in het jaar 2050 kunnen verdubbelen tot 50 miljard euro. En dan zouden de totale kosten over de hele periode ook kunnen verdubbelen.” Opnieuw een rekensommetje naar de kosten, maar waar blijven de opbrengsten in het totaalplaatje?

“Gebruik biomassa halveert kosten klimaatdoelen” verder lezen

Het huidige klimaatbeleid is ambitieus en de klimaatcrisis vraagt daar ook om. Met steeds ernstigere warmte- en droogterecords merken we dat het echt tijd is voor actie. Aardgasvrije wijken en duurzame warmtebronnen zijn de toekomst omdat we niet eindeloos uit fossiele brandstoffen kunnen putten. Onderzoek van Sociaal en Cultureel Planbureau laat zien dat 76% van de Nederlanders groene energiebronnen belangrijk vindt en 49% aardgasvrije woningen steunt. Polderwarmte staat voor actie. Actie om nú aan de slag te gaan. Er kan nu al gekozen worden uit vele goede en betaalbare oplossingen. “Keuzevrijheid als businessplan” verder lezen

Nederland wordt steeds duurzamer en samen werken we naar een aardgasvij, duurzaam Nederland. Elektriciteit speelt daarbij een steeds grotere rol. Denk bijvoorbeeld aan elektrisch vervoer, geëlektrificeerde industriële processen, internetverkeer en warmtepompen. TNO noemt deze voorbeelden in hun whitepaper ‘Scenario’s voor klimaatneutraal energiesysteem’.  Hierin stellen zij dat elektriciteit twee tot drie keer belangrijker zal worden in de toekomst om de aardgasvrije doelstellingen te behalen. Polderwarmte waardeert (particuliere) duurzame initiatieven en onderstreept daarbij dat elektriciteit slechts een geringe rol kan spelen in warmte. Een realistische blik leert ons dat het elektriciteitsnet dit simpelweg niet aankan. Een Slim Groen Warmtenet biedt hier een duurzaam alternatief. “Schroom voor stroom” verder lezen

Biomassa is van wezenlijk belang voor een klimaat neutrale circulaire economie, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. Uit meer dan 400 (wetenschappelijke) studies, rapporten en literatuuronderzoek zijn wel degelijk conclusies getrokken en aanbevelingen opgesteld. Uit dit onderzoek volgt ook dat de uitstoot uit moderne biomassaketels  nauwelijks effect heeft op de luchtkwaliteit. Vervanging van oude kachels en haarden zouden een groter effect geven.

Ook presenteert het PBL de meest gebruikte tegenargumenten. En de discussie hierover is nog niet af, we leren nog elke dag bij. Zo zou biomassa tot meer CO2-uitstoot leiden, zou de biodiversiteit geschaad worden en zouden hele bomen verbrand worden. Dit laatste argument werd ook aangehaald bij WNL, maar hier wil Polderwarmte de nuance aanbrengen.

“Een discussie die hout snijdt” verder lezen

Volgens berekeningen van Earth Overshoot Day hebben we in Nederland in ruim vijf maanden tijd alle schaarse natuurlijke energiebronnen verbruikt voor een heel jaar. Zij verwachtten dat Nederland in de eerste week van mei de zogenaamde Earth Overshoot Day zou bereiken. Hiermee bungelt Nederland al jaren onderaan. In 2009 had Nederland ruim 4 aardes nodig voor de warmtebronnen die aangesproken werden. Dit is inmiddels gedaald tot onder de 3 aardes. 

“Earth Overshoot Day” verder lezen

Transparantie is essentieel in de energietransitie. Bij het aanleggen van een warmtenet willen huurders, huiseigenaren en gemeenten weten waar ze aan toe. Enthousiast kijkt Polderwarmte daarom naar het Startmotorkader, een samenwerking tussen woningcorporaties en warmtebedrijven. Door de krachten van partijen uit heel Nederland te bundelen, versnellen we de aanleg van warmtenetten. Zo biedt het Startmotorkader een gestandaardiseerd businessmodel, gebaseerd op ervaringen door heel Nederland. In dit businessmodel kunnen warmtebedrijven op vertrouwelijke basis weergeven wat de kosten en baten van de businesscase zijn. De prijs is namelijk gebaseerd op een balans tussen een eerlijke prijs voor de afnemer en op investeringszekerheid om het warmtebedrijf gezond te houden. Met deze schaalsprong van regionaal naar nationaal wordt het warmtenet een (financieel) aantrekkelijker en transparanter alternatief voor aardgas. “Transparantie als startmotor” verder lezen