In de energietransitie moeten veel keuzes worden gemaakt. Bijvoorbeeld de keuze om de cv-ketel te vervangen door een duurzaam alternatief. Het zijn nieuwe keuzes die moeten worden gemaakt. Het is een uitdaging op zich om overzicht te hebben op alle mogelijkheden en om alle voors en tegens naast elkaar te kunnen zetten. In dit artikel zetten we die afwegingen om te kiezen voor een WKO of voor aansluiting op een warmtenet voor u op een rij.
Hoe werkt een WKO?
Een WKO-installatie is koude en warmtevoorziening voor een pand. In de wintersituatie levert de warmtepomp warmte aan het gebouw en tegelijkertijd wordt het water uit de bron afgekoeld. De bron is de grondwaterlaag tussen 50 – 200 meter diep. Dit afgekoelde water wordt in de zomersituatie weer gebruikt om het pand te koelen. Dat het gebruik van een WKO aandacht en expertise vergt, blijkt wel uit de vele voorbeelden van WKO’s die storingen hebben en niet goed functioneren. Voor het goed functioneren van een WKO moet de bron namelijk (niet alleen technisch maar vaak ook voor de wet) in balans zijn. De WKO moet evenveel warmte leveren als dat deze koude levert. In de praktijk is er vaak sprake van een disbalans. Dat zorgt er ook voor dat na een bepaalde periode de bron niet meer optimaal functioneert. Kortom een goedwerkende WKO-installatie vereist goede aanleg, onderhoud en balans.
Een ander belangrijk punt is dat voor een WKO bij bestaande bouw het gebouw moet worden aangepast en meestal moet ook het bestaande verwarmingssysteem in het gebouw worden vervangen. Bij nieuwbouw kan hier al in het ontwerp rekening mee worden gehouden. Voor een warmtenetaansluiting in de bestaande bouw zijn meestal geen of weinig aanpassingen nodig aan het het gebouw, noch aan het bestaande verwarmingssysteem en bij nieuwbouw, kan ook in het ontwerp rekening worden gehouden met de mogelijkheden van het warmtenet.
Een warmtenet werkt fundamenteel anders. Warmte en koude zijn daarbij twee verschillende trajecten en hoeven daardoor niet onderling in balans te zijn. Dat maakt de kosten voor een warmteaansluiting in combinatie met een koude-oplossing moeilijk te vergelijken.
Wat betekent dit voor de kosten van aanschaf en gebruik?
Er zijn 3 verschillen om rekening mee te houden in de afweging.
- De aansluitkosten voor een warmtenet-aansluiting (inclusief een aparte koude-oplossing) vallen ten opzichte van de investeringskosten van een WKO-installatie, veel lager uit.
- Als sterk punt van de WKO geldt dat de verbruikskosten van een WKO lager zijn. Dat is inderdaad zo, maar als je ook rekening houdt met het risico op disbalans en storing, worden de kosten hoger. Ook de kosten voor service, onderhoud, reparatie en vervanging, horen bij de verbruikskosten te worden opgeteld om het plaatje compleet te maken. Bij een warmtenet ligt het volledige risico van het functioneren van het systeem, inclusief de service en onderhoudskosten en kosten van vervanging, bij de warmteleverancier. Je weet als klant exact waarmee je rekening moet houden. Er zijn geen verrassingen.
- Met een aparte koude-oplossing zoals bij een warmtenetaansluiting nodig is, wordt het elektranet ontlast. Op de momenten dat er koeling nodig is, schijnt namelijk meestal de zon. Er wordt op die momenten veel goedkope of zelfs gratis stroom geproduceerd door de zonnepanelen. De koude-oplossing kan dan die stroom direct omzetten in koeling en maakt dan geen gebruik van het elektriciteitsnet. Een WKO-installatie verbruikt juist hoofdzakelijk elektriciteit in de periode dat er warmte nodig is. In de winter bijvoorbeeld en vooral op momenten dat de zon niet schijnt. Als iedereen op die momenten de warmtepomp of WKO aanschakelt, wordt het elektriciteitsnet zwaarder belast. Een warmtenet aansluiting kent dat nadeel niet, omdat een warmtenet aansluiting niet veel elektriciteit vergt. De keuze voor een warmtenet aansluiting is hierdoor ook maatschappelijk gezien, een verantwoorde keuze.
Conclusie
Een WKO lijkt misschien op het eerste gezicht een goedkope oplossing. Als rekening wordt gehouden met de hogere kosten voor de aanschaf van de installatie (en inpassing in het bestaande gebouw), voor onderhoud, reparatie, service en met het risico van een rendement dat door disbalans wellicht lager uitvalt, blijkt een warmtenet aansluiting in combinatie met een koude oplossing in de praktijk vaak gunstiger. Tel daarbij op, het maatschappelijk belang om het elektriciteitsnet niet onnodig te belasten en de conclusie wordt duidelijk. Wanneer u kunt kiezen voor WKO of een warmtenet-aansluiting, is deze laatste optie de meest aantrekkelijke, tegen de laagste maatschappelijke kosten.