Energiebesparing, warmtenetten en de rol van de Omgevingsdiensten in de energietransitie
De Erkende Maatregelenlijst[1] (EML) is een essentieel instrument van de Omgevingswet[2], gericht op het verduurzamen van de gebouwde omgeving door energiebesparing en het verminderen van CO₂-uitstoot. De EML bevat energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder, die bedrijven en instellingen verplicht zijn te implementeren en daarover periodiek te rapporteren.
Deze verplichting vloeit voort uit de Omgevingswet en is van toepassing op bedrijfslocaties met een jaarlijks energieverbruik van meer dan 50.000 kWh elektriciteit en/of 25.000 m³ aardgas. In Schiphol-Rijk zuid betekent dit dat vrijwel alle pandeigenaren hieronder vallen, in Haarlem/Waarderpolder slechts ongeveer 15%. Het bevoegd gezag, zoals gemeenten (en soms de provincie), is verantwoordelijk voor de handhaving van deze regels en besteedt dit vaak uit aan omgevingsdiensten.
Sinds 2019 is de energiebesparingsplicht uitgebreid met de informatieplicht, wat inhoudt dat bedrijven eenmaal in de vier jaar moeten rapporteren[3] welke energiebesparende maatregelen zij hebben genomen.
Per 1 juli 2023 is de EML geactualiseerd en onderverdeeld in drie onderdelen: Gebouwen, Faciliteiten en Processen. Deze indeling helpt bedrijven bij het identificeren van relevante maatregelen voor hun specifieke situatie. Hoewel de EML leidend is, mogen bedrijven alternatieve maatregelen nemen, mits deze minimaal dezelfde energiebesparing opleveren.
Klanten van Polderwarmte hebben te maken met de Omgevingsdienst IJmond of Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Afhankelijk van het soort bedrijf. Haarlem is het werkgebied van OD IJmond, maar als een bedrijf bepaalde ingewikkelde bedrijfsprocessen heeft, kan het zijn dat OD NZKG het toezicht houdt.
Aansluiten op een warmtenet: geen verplichting, wel een optie
Hoewel aansluiting op een warmtenet niet op de lijst van verplichte energiebesparende maatregelen staat, wordt het wel vaak genoemd door ondernemers, bijvoorbeeld in Schiphol-Rijk de Waarderpolder. Het aardgasverbruik (groter dan 25.000 m3) wordt dan beëindigd waardoor de grondslag voor deze verplichting vervalt. Indien het gebouw niet meer dan 50.000 kWh elektriciteit verbruikt, behoeft een gebouweigenaar met de aansluiting op een warmtenet niet meer te voldoen aan deze generieke regel.
Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft bijvoorbeeld ondernemers in Schiphol Zuid bezocht om te controleren of zij voldoen aan energiebesparings- en milieuregels. Op vrijwel alle eigenaren en gebruikers van gebouwen in dit gebied zijn deze energiebesparingsregels van toepassing. De naleving door de gebouweigenaren en het toezicht door de omgevingsdienst zorgt ervoor dat de besparingsdoelstellingen voor de gebouwde omgeving worden behaald.
Hoewel in Waardenpolder een kleiner deel van de ondernemers onder de wet valt (ca. 15%), is ODIJmond door gemeente Haarlem, Waarderpolder Parkmanagement en Polderwarmte gezamenlijk voorgelicht over het warmtenet Waarderpolder, de planning daarvan en de duurzaamheidseffecten en ambities. Voor deze ondernemers kan een warmtenet een goede stap zijn richting verduurzaming, en het wegvallen van een verplichting betekent dat bedrijven vrij zijn om andere energiebesparende maatregelen te nemen. Op het moment dat er aansluit- en leveringsovereenkomsten ondertekend zijn met het warmtebedrijf, pleit dit de ondernemers niet vrij van controle door de OD. In het kalenderjaar dat de drempel voor aardgasgebruik én elektriciteitsgebruik niet meer wordt behaald (lees het jaar na de aansluiting op het warmtenet) vervalt de verplichting.
Tussen het moment van tekenen van de overeenkomst en het aansluiten op het warmtenet wordt de handhaving opgeschort wanneer het bedrijf een contract met het warmtenet Waarderpolder kan overleggen. Dit wordt gedaan omdat de bedrijven naar verwachting vanaf 2027 warmte kunnen betrekken van het warmtenet.
Blijft het elektragebruik – na aansluiting op een warmtenet – hoger dan 50.000 kWh? Dan blijft de besparingsplicht bestaan.
De rol van de Omgevingsdiensten IJmond en Noordzeekanaalgebied
De Omgevingsdiensten IJmond (ODIJmond) en Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) spelen een cruciale rol in het ondersteunen en handhaven van de milieu- en energiebesparingswetgeving bij de bouw en vullen elkaar aan. Hun taken omvatten samengevat onder andere:
- Vergunningverlening: Zij beoordelen en verlenen vergunningen wanneer de bedrijfsactiviteiten milieubelastende activiteiten betreft.
- Toezicht en handhaving: Omgevingsdiensten[4] controleren of bedrijven voldoen aan wettelijke verplichtingen op het gebied van energie en milieu (door het toetsen van de ingeleverde rapportages, het eerste jaar van rapportage is 2024).
- Data verzamelen, advies en ondersteuning: Door hun taken halen omgevingsdiensten veel informatie op en beschikken zij over grote hoeveelheden data, waar met name gemeenten en provincies gebruik van kunnen maken ter ondersteuning van ontwikkelingsprojecten, infrastructuur etc. Maar ook bedrijven kunnen hier, binnen grenzen, gebruik van maken.
Verdere informatie kan verkregen worden op de in de voetnoten genoemde websites van dit artikel of via Polderwarmte. Zij heeft en kent adviseurs en deskundigen die het bedrijf met energiebesparende maatregelen en of rapportages kunnen helpen.
[1] Zie voor meer informatie https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiebesparingsplicht/eml
[2] Zie voor meer informatie https://iplo.nl/thema/energiebesparing/verduurzaming-energiegebruik/plicht-ter-verduurzaming-energiegebruik/
[3] Zie voor meer informatie https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiebesparingsplicht/informatieplicht-energiebesparing
[4] Zie voor meer informatie https://odnzkg.nl/bedrijven/energiebesparing-bij-bedrijven/energiebesparingsplicht/#:~:text=Bezoek%20van%20de%20inspecteur,in%20gesprek%20over%20uw%20besparingsplan.