Het warmtemanifest langs de meetlat van onze visie

08-02-2022 |

Eind november werd het Warmtemanifest gelanceerd. De opstellers hebben 5 uitgangspunten geformuleerd die als doel hebben om de manier van denken over de warmtetransitie te veranderen. Wie de opstellers zijn en waarom zij dit manifest hebben opgesteld is helaas wat onduidelijk, maar dat maakte ons niet minder nieuwsgierig.

Bij het lezen en evalueren ervan hebben wij ons eigen moreel kompas gebruikt. We hebben de inhoud en toelichting gelegd naast de meetlat van onze visie. We delen onze gedachten hierover graag, omdat nuancering misschien niet het doel is van een manifest, maar wel belangrijk om ervoor te zorgen dat de energietransitie van ons allemaal blijft. En om in de discussie van hoe het anders kan, onze ideeën aan te reiken. Onze visiemeetlat bestaat uit tien onderdelen, en de vraag die wij ons bij elk punt stellen is: stemt dit punt in het manifest overeen met onze visie?

1. Warmtenet helpt om de energietransitie te versnellen
2. Niet fossiele lokaal beschikbare bronnen
3. Vrije keus
4. Leefbaar
5. Haalbaar
6. Betaalbaar
7. Kracht van samenwerken
8. Lokale warmtebedrijven
9. Zuinig omgaan met warmte
10. Expertise in warmte

Beheersing van het klimaatrisico is leidend

Wat we als Polderwarmte volledig omarmen in het manifest, is dat we ons doel goed voor ogen moeten blijven houden: het gaat om het beperken van de klimaatrisico’s. Dat is de achterliggende reden om de verwarming van de bebouwde omgeving anders te gaan doen, zonder gebruik te maken van fossiele energie. 70% van de energievraag in de bebouwde omgeving, is de vaag naar warmte. Als het ons lukt die warmtevraag in te vullen met een duurzaam aanbod, kunnen we de energietransitie versnellen.

Een warmtenet is hiervoor een oplossing, als die gebruik maakt van duurzame bronnen. De hoogte van de temperatuur van het warmtenet is soms een wat ingewikkelde discussie, omdat “hoog” of “laag” door verschillende partijen anders wordt toegepast. Voor onze warmtenetten geldt dat we een temperatuur willen leveren die rekening houdt met de huidige wetgeving om het risico op legionella te beperken. Zo kunnen we behalve verwarming ook warm water leveren voor de douche en de kraan (zogenaamd tapwater). Omdat de verwarming van tapwater met een warmtenet minder belastend is voor het milieu dan verwarming vanuit een elektrisch boiler, vinden we het belangrijk dit onderdeel van de warmtevraag ook te adresseren. Zodat we niet de makkelijke weg te kiezen, door dit vraagstuk weg te organiseren bij een ander loket en daarmee het probleem te negeren.

Ook geldt dat een hoog temperatuur warmtenet geen doel is, maar een middel. Hiermee kunnen namelijk ook bestaande woningen worden verduurzaamd, en kan de energietransitie dus ook in bestaande bouw versnellen. Inherent aan een warmtenet is dat afnemers invloed hebben op de kosten, doordat ze betalen voor hun verbruik, per gJ. Minder gJ betekent minder kosten. Het isoleren van bestaande woningen is interessant voor de bewoner, omdat het kosten bespaart. Leveranciers van warmte hebben er een belang bij om te stimuleren dat klanten hun woningen beter isoleren. Daardoor neemt de vraag structureel af en er ruimte op het net ontstaat om nieuwe afnemers aan te sluiten. Daarmee wordt de investering van het warmtenet namelijk sneller terugverdiend. Een risico dat de winsten te hoog worden is er niet. In de Warmtewet is het toezicht op de hoogte van de winsten geregeld en in de nieuwe Warmtewet wordt die ook beperkt.

Warmte als onderdeel van een integraal energiesysteem

Ook wij zien warmte als een energievraag, net als de vraag naar elektriciteit en de groeiende vraag naar koude. Het Slim Groen Warmtenet concept maakt het mogelijk om restwarmte van de industrie in te koppelen en als opslagmogelijkheid van een overschot van elektrische energie om op een later moment te gebruiken in de vorm van warmte. Is er in de toekomst nog wel restwarmte beschikbaar? Waarschijnlijk veel minder, maar wellicht is er dan weer meer restwarmte uit zon- of windenergie. Of proceswarmte van de productie van bijvoorbeeld waterstof.

Een open net zoals het Slim Groen Warmtenet maakt het mogelijk verschillende bronnen in te koppelen en biedt daardoor ook de garantie op continuïteit. Het warmtenet maakt het mogelijk om opgewekte energie efficiënter te kunnen gebruiken. Het biedt een bufferfunctie. Met de toenemende druk op het elektriciteitsnet is een warmtenet dan ook een uitstekende toevoeging voor de energietransitie, waarin we op weg gaan naar een andere energiemix en een aangepaste infrastructuur.

Denk van groot naar klein

Een Slim Groen Warmtenet koppelt een lokale bron met een lokale gebruiker. Groot en klein zijn daarmee relatieve begrippen. Een warmtenet kan alleen maar worden gerealiseerd en succesvol worden geëxploiteerd, als de burger de aanbieder van warmte die positie gunt en zijn warmte bij de leverancier van warmte wil inkopen. Niet alle burgers zullen in staat zijn het volledige spectrum van opties te kunnen overwegen om een keuze te maken en daarna individueel acties te ondernemen om mee te kunnen in de energietransitie. Een warmtenet is een collectief lokaal systeem met een full service aanbod dat de individuele particulier klant ontzorgt. De klant heeft geen zorgen omtrent, vervanging, onderhoud en service, omdat de leverancier dat op zich neemt. Maar ook als appartementen, straten of wijken in gezamenlijkheid tot een initiatief komen, juichen we dat toe. Binnen het aanbod van Polderwarmte biedt het participatie traject daar ook ruimte voor.

Vrije keuze is een van de leidende principes bij Polderwarmte. We geloven dat dat een voorwaarde is voor draagvlak en een succesvolle energietransitie. Niet iedereen zal voor een warmtenet kiezen en dat is prima. Niet iedereen kan voor een warmtepomp kiezen: het elektriciteitsnet kan die vraag niet aan en niet alle woningen zijn ervoor geschikt. En niet iedereen kan dat betalen.

Lokaal warmte lokaal beheer

Het lijkt erop dat wij als Polderwarmte, als lokale speler, toch iets anders aankijken tegen het belang van lokaal eigendom. Om echt het verschil te maken voor het klimaat, is naar onze overtuiging twintigste eeuws leiderschap nodig. Lokaal leiderschap. Leiderschap is belangrijker dan eigendom. De warmteleverancier heeft als lokale leider in de energietransitie net als de gemeente de taak om in nauw contact te staan met de omgeving. Te horen wat er lokaal speelt, wat de gevoeligheden zijn om daar rekening mee te houden om de goede keuzes te maken. En, als de warmteleverancier dat onvoldoende doet, merkt hij dat vanzelf, omdat de inwoners zijn aanbod niet meer willen overwegen. Een lokaal burgerinitiatief is fantastisch, maar de klimaatopdracht is groter dan een eenmalig initiatief.

Warmte is een expertise, waarbij kennis over technieken en wetgeving essentieel is om dat succesvol te kunnen doen. Lokale burgerinitiatieven hebben zeker het recht om te ondernemen, met toepassing van alle eisen op het gebied van garanties en verplichtingen voor het leveren van warmte. De energietransitie is tenslotte meer dan een project. Warmtebronnen zijn lokaal en wat Polderwarmte betreft, horen die lokaal te worden ontwikkeld en aangewend. Eigendom is geen doel op zich, het gaat erom dat de klimaatdoelstellingen duurzaam worden behaald. Met lokaal leiderschap van de overheid, de burger en het lokale bedrijfsleven.

Hoogste maatschappelijke waarde als uitgangspunt

Wat een prachtig aspect van dit manifest. Laten we kijken naar wat de energietransitie ons allemaal brengt! Schonere lucht, minder afhankelijk van vreemde mogendheden, een fijnere leefomgeving, meer eigen regie. Het Slim Groen Warmtenet van Polderwarmte scoort op al deze punten goed en voegt er nog enkele maatschappelijke voordelen aan toe: betaalbaarheid, haalbaarheid, snelheid van de transitie.

Onze conclusie

Wij juichen het manifest van harte toe. Het scoort hoog op onze visie meetlat. Net als de opstellers ervaren we dat in de energietransitie soms een doel een middel lijkt te worden, hetgeen ons kan belemmeren in ons doel: fossiel vrije warmte. Het is daarom goed de uitgangspunten te herijken om samen te kijken waar we staan en of we nog op dezelfde route zitten met elkaar. Maar anders dan de formulering in het manifest, ziet Polderwarmte de overheid wel als belangrijke en gemotiveerde partner om samen de stap naar duurzame warmte te zetten. En, wij verkiezen leiderschap boven eigenaarschap.

• Ja wij gaan ook voor echt duurzame warmte.
• Ja, ons het Slim Groen Warmtenet met duurzame bronnen, reduceert de uitstoot van broeikasgas in hoge mate.
• Ja, maatschappelijke meerwaarde moet beter worden belicht
• Ja, warmte is een lokaal product.

De opstellers van het manifest nodigen we van harte uit voor een kennismaking met het Slim Groen Warmtenet. Dit is een concept dat de manier van denken over warmtenetten verandert en naar wij inschatten een antwoord geeft op de vraag die na het lezen van het manifest wellicht ontstaat: hoe dan wel?