Blik op bronnen in een nieuw jasje: Aardgas en de transitie naar groen gas
11-06-2024 In het verleden publiceerden wij wekelijks de populaire themablog ‘Blik op Bronnen’. Inmiddels is er veel veranderd, waardoor we hebben besloten de inhoud van deze blogs te actualiseren. Wil je regelmatig meelezen en op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Houd dan onze social media in de gaten.
Van Aardgas naar Biogas
We starten deze vernieuwde serie met de A van aardgas, met een blik op een bron waar we afscheid van aan het nemen zijn. Nederland moet van het aardgas af en dat heeft het energiedebat en de blik op duurzame energie flink aangescherpt. Halverwege de 20e eeuw begon Nederland met de winning van aardgas uit eigen bodem, vooral in Groningen, maar ook in Gelderland, Drenthe en Overijssel. Aardgas, gewonnen uit miljoenen jaren oude bodemlagen, was jarenlang een relatief eenvoudige energiebron met minder CO2-uitstoot dan bijvoorbeeld kolen of olie.
Echter, aardgas is een fossiele brandstof en daardoor eindig. Bij overmatige winning ontstaan aardbevingen en de CO2-uitstoot blijft hoog. Daarom importeert Nederland nu ook meer aardgas uit andere landen. Voorheen vooral uit Rusland, nu ook uit de VS en Saoedi-Arabië. Deze afhankelijkheid willen we verkleinen. Daarom woedt in Nederland ook nog steeds de discussie om aardgas te winnen in kwetsbare gebieden als de Waddenzee. Volgens het Akkoord van Parijs en het Nederlandse Klimaatakkoord moeten we het gebruik van fossiele energie en de CO2-uitstoot verminderen. De combinatie van aardbevingen, geopolitieke ambities heeft in Nederland geleid tot de afspraak om in 2050 volledig aardgasvrij te zijn en voor 2030 is het doel om 2 miljoen woningen al van het gas af te hebben.
Biogas of groen gas
De termen biogas en groen gas worden vaak door elkaar gebruikt. Toch is er een verschil. Biogas wordt gemaakt van bijvoorbeeld afval van stortplaatsen, tuinafval, resten van groente en fruit, maar ook van koeienmest. Groen gas is biogas dat is opgewaardeerd naar aardgas kwaliteit. Hier kun je op rijden of op koken. Doordat groen gas van dezelfde kwaliteit is als aardgas, kan het via het bestaande aardgasnet getransporteerd worden. Het netwerk hoeft hiervoor niet aangepast te worden. Daarnaast kan een op aardgas werkende cv-ketel ook zonder aanpassingen gebruikmaken van groen gas.
Vanaf 2026 zijn energieleveranciers verplicht om bij aardgas, groen gas bij te mengen. Deze verplichting loopt jaarlijks op tot circa 20% in 2030 van het geleverde gas aan de gebouwde omgeving, wat betekent dat er dan ongeveer 1,1 miljard m³ groen gas geproduceerd moet worden.
De doelen voor 2030 blijven onveranderd: om al het groen gas uit koeienmest te halen, moet de mest van 800.000 melkkoeien vergist worden. Veehouders die groen gas produceren, verkrijgen groen gas certificaten (GGE’s), die energieleveranciers kunnen kopen of de bijmengverplichting afkopen. De buy-out fee bepaalt hierbij de hoogte van de groen gasprijs.
Hoe staan we ervoor?
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat Nederland in 2050 geen aardgas meer gebruikt. De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) geeft gemeenten de bevoegdheden om dit te regelen en treedt naar verwachting in 2025 in werking.
Wat wordt er in de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) bepaald:
- Gemeenten kunnen gebieden aanwijzen die voor een bepaalde datum overstappen op duurzame warmte, vastgelegd in het omgevingsplan.
- De wet stelt eisen aan betaalbaarheid en participatie, met een overgangstermijn van minimaal 8 jaar.
- Bewoners en eigenaren mogen zelf kiezen hoe ze hun gebouw duurzaam verwarmen en hoeven niet de voorkeur van de gemeente te volgen.
- Het warmteprogramma krijgt een juridische status onder de Omgevingswet en moet elke 5 jaar worden herzien.
In de praktijk leidt dit tot nu toe echter meer tot vertraging dan tot versnelling. Maar aan de visie, is niets gewijzigd, Nederland gaat van het aardgas af. Meer hierover vind je hier.
Twijfelachtig Nederlands alternatief
Eind mei 2024 heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een bijgewerkte omgevingsvergunning verleend aan een Nederlandse gasproducent voor gaswinning ten noorden van Schiermonnikoog. Hoewel dit project bijdraagt aan de leveringszekerheid van aardgas en inkomsten voor de Nederlandse staat, is het twijfelachtig of het klimaatvoordelen oplevert. Gaswinning in Nederland veroorzaakt minder emissies dan geïmporteerd gas, maar verhoogt uiteindelijk het wereldwijde aardgasverbruik, waardoor de totale uitstoot stijgt. Ondanks claims dat Nederlandse gaswinning beter is voor het klimaat, stelt deze extra productie mogelijk investeringen in duurzame alternatieven uit en kan het anderen aanmoedigen om fossiele brandstoffen te blijven exploiteren.
Ja, de wet van vraag en aanbod geldt ook voor ons eigen aardgas. Extra aanbod leidt tot extra vraag, waardoor de totale mondiale uitstoot toeneemt, ongeacht waar het gas wordt verbrand. Meer weten?
De overstap naar duurzame warmtenetten
Tegelijkertijd met al deze ontwikkelingen staat Polderwarmte ook niet stil. Wij blijven actief bezig met het realiseren van slimme groene warmtenetten zonder fossiele brandstoffen in Haarlem, Haarlemmermeer en omstreken. Een warmtenetaansluiting is een duurzaam en betaalbaar alternatief voor verwarmen op aardgas en zal in Nederland naar verwachting voor ongeveer een derde van de gebouwde omgeving ingezet gaan worden. Nu is dit nog minder dan 10%. Helaas is het niet mogelijk om de (vaak toch al verouderde) infrastructuur van aardgas te gebruiken voor het transport van warm water van de warmtebron naar de afnemers. Daarom kijken we samen met de gemeente waar er werkzaamheden plaats gaan vinden aan het wegennet of andere nutsvoorzieningen, zodat de aanleg van het warmtenet samen kan vallen. Zo voorkomen we mogelijk dat een wijk twee keer opengebroken moet worden en komt er wel een alternatief voor het aardgasnetwerk. Samen op weg naar een duurzamer samenleving.
